Okiem prawnika - bezpieczeństwo na koloniach i obozach wakacyjnych

Zbliżają się wakacje - czas odpoczynku dla naszych dzieci. Jak zapewnić im ciekawe spędzenie tego czasu, a jednocześnie nie martwić się o ich bezpieczeństwo?

Przede wszystkim powinniśmy dobrze zaplanować wakacje naszych pociech - przepisy prawa regulujące zasady opieki nad nimi podczas wypoczynku, dają nam ku temu proste i skuteczne narzędzia. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje, w zakresie zasad organizacji półkolonii/kolonii/obozów/biwaków dla dzieci i młodzieży.

Jeżeli wypoczynek dla dzieci i młodzieży podczas którego dzieci wypoczywają, pogłębiają wiedzę, rozwijają swoje zainteresowania, uzdolnienia lub kompetencje społeczne trwa nieprzerwanie co najmniej 2 dni w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą (w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku), warunki organizacji takiego czasu wolnego wiążą się z obowiązkami jakie spoczywają na organizatorze wypoczynku. I tak, organizator wypoczynku zapewnia uczestnikom:

1. bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku, w szczególności organizuje wypoczynek w obiekcie lub na terenie spełniającym wymagania ochrony przeciwpożarowej (opinia potwierdzająca spełnianie przez obiekt lub teren wymagań ochrony przeciwpożarowej wydana przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego/miejskiego Państwowej Straży Pożarnej, jest ważna przez okres 3 lat od dnia jej wydania, jeżeli warunki ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu nie uległy zmianie), ochrony środowiska oraz warunki higieniczno-sanitarne, a w przypadku wypoczynku z udziałem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej - organizuje wypoczynek w obiekcie lub na terenie dostosowanym do potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności uczestników wypoczynku;
2. kadrę wypoczynku, którą stanowią:
1. kierownik wypoczynku i wychowawcy wypoczynku, przy czym liczba wychowawców wypoczynku jest odpowiednia do liczby uczestników wypoczynku (liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku nie może przekraczać 20 osób, a w przypadku grupy z dziećmi do 10 roku życia oraz grupy mieszanej, w której są dzieci do 10 roku życia, liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku nie może przekraczać 15 osób),
2. w zależności od programu wypoczynku i realizowanych zajęć - trenerzy i instruktorzy sportu, rekreacji, animacji kulturalno-oświatowej, lektorzy języka i inne osoby prowadzące zajęcia podczas wypoczynku;
3. dostęp do opieki medycznej:
1. w ramach świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub
2. na podstawie umowy zawartej z lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem medycznym;
4. program wypoczynku i zajęcia dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb uczestników, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej i umiejętności;
5. żywienie zgodne z zasadami higieny żywienia określonymi w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
6. bezpieczne korzystanie z wyznaczonego obszaru wodnego zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych;
7. bezpieczne przebywanie w górach oraz na zorganizowanych terenach narciarskich zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich;
8. w przypadku wypoczynku organizowanego za granicą:
1. organizator wypoczynku ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia na rzecz uczestników wypoczynku, o ile obowiązek zawarcia takiej umowy nie wynika z odrębnych przepisów;
2. co najmniej jedna osoba spośród kadry wypoczynku musi znać język obcy na poziomie umożliwiającym porozumiewanie się w krajach tranzytowych i kraju docelowym.

Organizator wypoczynku jest obowiązany zgłosić kuratorowi oświaty właściwemu ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania organizatora wypoczynku, zamiar zorganizowania wypoczynku (wyjątek stanowi wypoczynek trwający do 3 dni organizowany przez szkołę lub placówkę – w tym przypadku wymagane jest zawiadomienie przez te jednostki organu prowadzącego oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny o zamiarze zorganizowania wypoczynku, w formie przekazania karty wypoczynku).

Kurator oświaty, zgłoszenia, które potwierdzają spełnienie ustawowych wymagań, umieszcza niezwłocznie w bazie wypoczynku.

Baza dostępna jest nieodpłatnie, dla każdego zainteresowanego, pod adresem: www.wypoczynek.men.gov.pl.

Znajdziemy tam m. in. informacje o tym kim jest organizator wypoczynku (nazwa, imię nazwisko, forma prowadzonej działalności), jego danych teleadresowych, liczbę uczestników wypoczynku, jego ramowego programu, czy sposobu zapewnienia uczestnikom dostępu do opieki medycznej.

Pamiętajmy, iż wypoczynek powinien się odbyć wyłącznie po umieszczeniu zgłoszenia wypoczynku w ww. bazie!

Nadzór nad wypoczynkiem organizowanym w kraju sprawuje kurator oświaty właściwy ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku. Nadzór nad wypoczynkiem organizowanym za granicą sprawuje kurator oświaty właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania organizatora wypoczynku. Kuratorzy posiadają, w szczególności uprawnienie do dokonywania kontroli w miejscu wypoczynku oraz żądania wglądu do dokumentacji wypoczynku w miejscu wypoczynku i po jego zakończeniu.

W razie stwierdzenia, że wypoczynek jest prowadzony niezgodnie z prawem lub danymi zawartymi w zgłoszeniu, kurator oświaty może nakazać organizatorowi wypoczynku usunięcie w wyznaczonym terminie stwierdzonych nieprawidłowości, pod rygorem zakończenia prowadzenia wypoczynku lub nakazać organizatorowi wypoczynku natychmiastowe przeniesienie uczestników wypoczynku do innego obiektu, jeżeli nieprawidłowości powodują bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia uczestników wypoczynku, pod rygorem zakończenia prowadzenia wypoczynku.

W konsekwencji, uwagi wobec organizatora wypoczynku rodzice powinni kierować zawsze do kuratorium oświaty w tym województwie, w którym organizowana jest dana kolonia czy wakacyjny obóz.

W zakresie osób sprawujących opiekę nad naszymi dziećmi, wskazać należy, iż kierownikiem wypoczynku może być osoba, która:

1. przedstawi tzw. „zaświadczenie o niekaralności”;
2. ukończyła 18 lat;
3. posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe;
4. ukończyła kurs na kierownika wypoczynku;
5. posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w wykonywaniu zadań dydaktyczno-wychowawczych lub opiekuńczo-wychowawczych, uzyskane w okresie ostatnich 15 lat.

Wychowawcą wypoczynku może być natomiast osoba, która:

1. spełnia warunki, o których mowa w pkt 1-3 powyżej,
2. ukończyła kurs na wychowawcę wypoczynku.

Zaświadczenia o niekaralności, ukończeniu 18 lat oraz posiadanym wykształceniu nie muszą przedstawiać instruktorzy harcerscy w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym, pełniących funkcję kierownika wypoczynku lub wychowawcy wypoczynku w formach wypoczynku organizowanych przez organizacje harcerskie.

Warunek ukończenia kursu na kierownika wypoczynku nie dotyczy natomiast osób zajmujących stanowiska kierownicze w szkołach lub placówkach oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej podharcmistrza lub równoważnym.

Warunek posiadana doświadczenia nie dotyczy nauczycieli oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej podharcmistrza lub równoważnym.

Warunek ukończenia kursu na wychowawcę wypoczynku, nie dotyczy nauczycieli, osób pracujących z dziećmi w placówkach wsparcia dziennego lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych, które posiadają wykształcenie określone w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, oraz instruktorów harcerskich w stopniu co najmniej przewodnika lub równoważnym.

Trenerem i instruktorem sportu, rekreacji, animacji kulturalno-oświatowej, lektorem języka i osobą prowadzące zajęcia podczas wypoczynku, może być osoba spełniająca następujące warunki: 

1. ma ukończone 18 lat,
2. posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe,
3. posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizowanych zajęć.

Ważną kwestią z punktu widzenia bezpieczeństwa dzieci jest również ich transport do miejsca wypoczynku.

Jeśli mamy wątpliwości w zakresie stanu pojazdu, którym będą podróżowały nasze dzieci lub gdy kierowca autokaru budzi uzasadnione wątpliwości w zakresie możliwości prowadzenia pojazdu, rodzic może dokonać zgłoszenia takiej sytuacji w komendzie policji. Możemy to zrobić z kilkudniowym wyprzedzeniem tak, by funkcjonariusze mogli zaplanować przedmiotową kontrolę.

Celem sprawdzenia:

1. podstawowych informacji w zakresie kolonii/półkolonii/obozu, weryfikujemy zgłoszenie organizatora na stronie: www.wypoczynek.men.gov.pl
2. danych autokaru, którym będą podróżowały nasze dzieci, korzystajmy ze strony: www.bezpiecznyautobus.gov.pl

Podstawa prawna: ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2016 r. poz. 462).

Przy takiej weryfikacji organizatora wyjazdu, na pewno będziemy spokojniejsi o bezpieczeństwo naszych dzieci.

Udanych wakacji!

Autor: Karolina Szlachetka