Okiem prawnika - Problemy mieszkaniowe rodzin wielkodzietnych. Jakie rządowe projekty mogą nam pomóc? Cz. II

W nawiązaniu do poprzedniej części bloku „Okiem prawnika”, w zakresie rozwiązań odpowiadających na problemy mieszkaniowe rodzin wielodzietnych, w tym miesiącu analizie poddane zostaną instytucje polityki mieszkaniowej, kierowane dla rodzin o niskich i umiarkowanych dochodach (w poprzedniej części omówieniu uległy instytucje pomocy dla rodzin najuboższych).

Jak stanowi art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.
W chwili obecnej politykę tę określa Narodowy Program Mieszkaniowy (Uchwała Nr 115/2016 Rady Ministrów z dnia 27 września 2016 r. w sprawie przyjęcia Narodowego Programu Mieszkaniowego), który ma doprowadzić do zmian regulacji w zakresie rynku mieszkań, prowadzącej do zwiększenia ich dostępności dla osób o dochodach uniemożliwiających nabycie lub wynajęcie mieszkania na zasadach komercyjnych (do 2030 r. liczba mieszkań przypadająca na 1 tys. mieszkańców powinna osiągnąć 435 mieszkań), zwiększenia możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze względu na niskie dochody lub szczególnie trudną sytuację życiową (do 2030 r. samorządy gminne powinny dysponować możliwościami zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wszystkich gospodarstw domowych oczekujących aktualnie na najem mieszkania od gminy), poprawy stanu technicznego oraz zwiększenie efektywności energetycznej mieszkań (do 2030 r. liczba osób mieszkających w warunkach poniżej standardowych, powinna się obniżyć do ok. 3,3 mln).

Podstawowe rozwiązania wdrażające nową politykę mieszkaniową są określane jako program Mieszkanie+ (ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2363 ze zm.), nakierowany na zwiększenie inwestycji w dostępne cenowo mieszkania w sektorze prywatnym, samorządowym i rządowym. Jest to program wielowymiarowy, z punktu widzenia dużych rodzin, najważniejszym jego założeniem jest pomoc poprzez budowę mieszkań, w celu zawierania umów najmu, dodatkowo najmu z możliwością wykupienia mieszkania. Program ten jest skierowany do osób o dochodach nie pozwalających na zakup własnego mieszkania, jednocześnie zbyt wysokich, by ubiegać się o mieszkania komunalne/socjalne. To samorządy decydują o wyborze najemcy, stąd celem uzyskania bliższych informacji o udziale danej jednostki samorządu terytorialnego w programie, należy poprosić o informacje w danej gminie.

Mieszkanie na start (ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania, Dz.U. z 2018 r., poz. 1540), to element powyżej opisanej polityki mieszkaniowej rządu, polegający na dopłatach do czynszu za najem. Pomoc ta jest przyznawana na podstawie kryterium dochodowego oraz innych warunków, które zostaną ustanowione przez gminy na warunkach określonych w ustawie. Jakkolwiek założeniem podstawowym możliwości ubiegania się o wsparcie w tej formie, jest sytuacja finansowa rodziny. Informacje w przedmiocie kryteriów doboru grupy docelowej i warunków udziału w programie, należy uzyskać w swojej gminie.
Aktualny wykaz gmin, które zawały umowy w sprawie dopłat z Bankiem Gospodarstwa Krajowego:
https://www.bgk.pl/files/public/Pliki/bip/Mieszkanie_na_start/Wykorzystanie_limitow/2019_11_01_BIP_wykaz_gmin.pdf

Program wspierania kredytobiorców (ustawa z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy, tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2138), przeznaczony jest dla osób, które mając zaciągnięty kredyt hipoteczny, znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, np. z uwagi na utratę pracy. Jest to wsparcie, które podlega zwrotowi, tj. kredytobiorcy korzystający z tego programu, będą zobligowani oddać kwotę przekazanych im środków.
Wzór wniosku o udzielenie wsparcia:
https://www.bgk.pl/files/public/Pliki/Osoby_fizyczne/FWK/Wzor_wniosku_o_przyznanie_wsparcia__zweryfikowany_z_rozporzadzeniem_.pdf

Dodatek do kosztów utrzymania mieszkania lub domu (ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2133), przyznawany jest przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, lub inną osobę upoważnioną przez ww. podmioty. Dodatek ten jest świadczeniem okresowym, przyznawanym w formie decyzji administracyjnej wydawanej na wniosek, zależnym m.in. od wysokości dochodów rodziny, powierzchni mieszkania lub domu oraz wydatków na nie. Do wniosku załączyć należy deklarację o dochodach gospodarstwa domowego za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień jego złożenia oraz inne niezbędne dokumenty. Wypłata świadczenia jest zadaniem własnym gminy.

Kooperatywy mieszkaniowe to nowy projekt, mający na celu ułatwienie powstawania domów i mieszkań dla potrzeb własnych, budowanych w formie wspólnej inwestycji. Kooperatywą mieszkaniową nazywana jest bowiem grupa osób, które podejmują się budowy, celem zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Jest to zatem inwestycja wspólna późniejszych mieszkańców, którzy biorą czynny udział w podejmowaniu decyzji w zakresie projektowania jak i samej budowy, tak by budynek był dostosowany do ich potrzeb. Projekt ustawy w tym zakresie był już przedmiotem konsultacji publicznych, jest przedmiotem opiniowania i zostanie skierowany do Komitetów.
Bliższe informacje o projekcie:
https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r7231269701,Projekt-ustawy-o-kooperatywach-mieszkaniowych.html

Najważniejszym z punktu widzenia potrzeb rodziny, w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, jest przede wszystkich zapewnienie elastyczności tworzonych przez rząd rozwiązań, konsultacje społeczne i słuchanie obywateli, którzy znają swoje potrzeby, ale i możliwości. Współpraca na linii ustawodawca – obywatel, odgrywa kluczową rolę w skutecznym i efektywnym tworzenia rozwiązań w tym zakresie.

autor: Karolina Szlachetka